Η μοναρχία της ερήμου

Η Σαουδική Αραβία, έχοντας να επιλέξει μεταξύ της λιτότητας και της διεύρυνσης του πολέμου στη Μέση Ανατολή, για να αποφύγει την οικονομική της κατάρρευση, μάλλον κατέληξε στη δεύτερη λύση – οι προβλέψεις για το πετρέλαιο   

.

.

Τα δύο από τα τέσσερα μεγάλα ρίσκα του πλανήτη το 2016 (άρθρο), η Κίνα και η Μέση Ανατολή, εμφανίστηκαν αμέσως στο κατώφλι του – όπου στη μεν πρώτη διαπιστώθηκαν δύο διαδοχικές αναστολές των συνεδριάσεων στα χρηματιστήρια της, ενώ στη δεύτερη μία μαζική εκτέλεση Σιιτών εκ μέρους της Σαουδικής Αραβίας, η οποία προκάλεσε τη σύγκρουση της με το Ιράν.

Η αρνητική πορεία τώρα των χρηματιστηρίων της Κίνας, η οποία θα έχει συνέπειες διεθνώς, είναι πιθανότατα ακόμη στο ξεκίνημα της – κρίνοντας από τις υπερτιμημένες τιμές των μετοχών των επιχειρήσεων, με βάση τα κέρδη τους (είδηση).

Εν τούτοις, επειδή πρόκειται για την περισσότερο χειραγωγημένη αγορά του πλανήτη, ενώ το κράτος διαθέτει πολύ μεγάλα συναλλαγματικά αποθέματα, έχοντας τη δυνατότητα να παρεμβαίνει όποτε κρίνει πως είναι απαραίτητο, κανένας δεν μπορεί να προβλέψει το μέλλον – εκτός από το ότι η αλματώδης ανάπτυξη της Κίνας, η οποία λειτούργησε ως η ατμομηχανή του πλανήτη, αποτελεί πλέον παρελθόν.

Το γεγονός αυτό είναι πολύ δυσάρεστο, κυρίως για τις χώρες παραγωγής ενέργειας και πρώτων υλών – καθώς επίσης γενικότερα για τις τιμές των εμπορευμάτων, η πτώση των οποίων προηγείται συνήθως των κραχ.

.

Όσον αφορά τη Σαουδική Αραβία, οφείλουμε να γνωρίζουμε πως η «σύγχρονη» παραλλαγή της ξεκίνησε το 1973 – όπου, μεταξύ των ετών 1973 και 1980, η δυναστεία των al–Sauds εθνικοποίησε την αμερικανική μονοπωλιακή εταιρεία πετρελαίου Aramco, με αφορμή τη στήριξη του Ισραήλ από τις Η.Π.Α. στον πόλεμοYom-Kippur.

Επειδή όμως πρόκειται για μία από τις τελευταίες απολυταρχικές μοναρχίες, σημαίνει ότι η δυναστεία έχει στη διάθεση της όλο τον πετρελαϊκό πλούτο της χώρας – εφαρμόζοντας έκτοτε μία πολιτική γεμάτη αντιθέσεις. Για παράδειγμα, από τη μία πλευρά ενισχύει τις Η.Π.Α. στον πόλεμο εναντίον της τρομοκρατίας, πολεμώντας και αυτή εναντίον της ISIS ή των Αδελφών Μουσουλμάνων, ενώ από την άλλη είναι ο μεγαλύτερος χρηματοδότης του θρησκευτικού εξτρεμισμού.

Σε γενικές γραμμές, η Σαουδική Αραβία είναι μία χώρα των τριών κοινωνικών τάξεων. Στην πρώτη υπάγονται οι περίπου 7.000 πρίγκιπες της δυναστείας, οι οποίοι κατέχουν τις σημαντικότερες θέσεις στην κρατική μηχανή και στην οικονομία, ενώ είναι «de facto» υπεράνω των νόμων – πολλαπλασιάζονται δε συνεχώς, αφού επιτρέπεται η πολυγαμία.

Στη δεύτερη τάξη συμπεριλαμβάνονται τα 23.000.000 περίπου των απλών Σαουδαράβων, οι οποίοι απολαμβάνουν τεράστιες κοινωνικές παροχές – όπως ένα δωρεάν σύστημα υγείας και παιδείας, καθώς επίσης πολύ χαμηλές τιμές ενέργειας και νερού με τη βοήθεια των κρατικών επιδοτήσεων. Ως εκ τούτου, εμφανίζουν το μεγαλύτερο δείκτη γεννήσεων παγκοσμίως, έχοντας σχεδόν δεκαπλασιαστεί σε σχέση με το 1950.

Στην κατώτατη βαθμίδα του ταξικού συστήματος της χώρας ευρίσκονται τα 10.000.000 περίπου ξένων, οι οποίοι αναλαμβάνουν τις χειρωνακτικές κυρίως εργασίες για τους Σαουδάραβες – ως σύγχρονοι σκλάβοι, παρά το ότι η δουλεία στη χώρα απαγορεύθηκε επίσημα το 1963.

.

Περαιτέρω, παράλληλα με το πετρέλαιο, το δεύτερο μεγαλύτερο εξαγωγικό προϊόν της χώρας είναι το αντιδραστικό και επαναστατικό Ισλάμ – χρηματοδοτείται δε από τους πάμπλουτους 7.000 πρίγκιπες, οι οποίοι έχουν οικοδομήσει ένα αδιαφανές δίκτυο με τεράστιες χρηματοοικονομικές ροές, πολύ δύσκολο να ερευνηθούν.

Εν τούτοις, τα τελευταία χρόνια δεν κύλισαν θετικά για τη Σαουδική Αραβία – στην οποία οφείλουν οι Η.Π.Α. την τεράστια δύναμη του δολαρίου, ως το μοναδικό νόμισμα για τις συναλλαγές πετρελαίου παγκοσμίως.

Η συμμαχία της με την υπερδύναμη έχει διαρραγεί, η εισβολή στην Υεμένη της προκάλεσε μεγάλα προβλήματα,ενώ η ραγδαία πτώση των τιμών του πετρελαίου ενέτεινε την τραγωδία – με αποτέλεσμα να αυξάνονται τα ασφάλιστρα κινδύνου (CDS, γράφημα), να μειώνονται συνεχώς τα συναλλαγματικά της αποθέματα, καθώς επίσης να απειλείται με τη χρεοκοπία μετά από 5 χρόνια (ανάλυση), εάν δεν υπάρξουν ριζικές αλλαγές.

.

.

Περαιτέρω, με δεδομένο το ότι η οικονομία της χώρας εξαρτάται σχεδόν αποκλειστικά από τις εξαγωγές πετρελαίου, ενώ με τις σημερινές τιμές είναι αδύνατη η διατήρηση του πανάκριβου κοινωνικού της συστήματος (παιδεία, υγεία, επιδοτήσεις), η οποία απαιτεί τιμές της τάξης των 105 $ ανά βαρέλι (διαφορετικά τα ελλείμματα εκτοξεύονται στα ύψη), ευρίσκεται σήμερα σε πάρα πολύ δύσκολη θέση.

Στο σημείο αυτό οφείλει να κατανοήσει κανείς τη διαφορά μεταξύ του κόστους εξόρυξης πετρελαίου για μία χώρα, καθώς επίσης των τιμών που απαιτούνται για να έχει ισοσκελισμένο προϋπολογισμό, οι οποίες φαίνονται στον κατωτέρω πίνακα – αφού πρόκειται για δύο εντελώς διαφορετικά μεγέθη.

.

.

Για παράδειγμα η Νορβηγία, η οποία έχει στηρίξει την οικονομία της σε πολλούς διαφορετικούς πυλώνες (άρθρο), μπορεί να ανταπεξέρχεται με 40 $ το βαρέλι, παρά το ότι το κόστος εξόρυξης υφισταμένων μονάδων είναι στα 36,10 $ (γράφημα) – ενώ η Σαουδική Αραβία, με κόστος εξόρυξης μόλις 9,90 $, χρειάζεται μία τιμή της τάξης των 105 $ ανά βαρέλι, για να έχει ισοσκελισμένο προϋπολογισμό.

.

.

Φυσικά η Σαουδική Αραβία αποτελεί υπόδειγμα μίας χώρας, η οποία στις καλές εποχές δημιουργεί χρηματικές ρεζέρβες, για να ανταπεξέρχεται στις κακές. Εν τούτοις, τα συναλλαγματικά της αποθέματα «λειώνουν» με πολύ πιο γρήγορο ρυθμό από αυτά της Ρωσίας, έχοντας μειωθεί το προηγούμενο έτος κατά 100 δις $ (πηγή) – οπότε, από καθαρά μαθηματικής πλευράς, θα χρεοκοπήσει σε έξι περίπου έτη, εάν οι τιμές του πετρελαίου παραμείνουν ως έχουν.

Επειδή όμως σύμφωνα με το ΔΝΤ ένα μέρος τους είναι μακροπρόθεσμα τοποθετημένο, η χρεοκοπία θα συμβεί μετά από πέντε χρόνια – ενώ το νόμισμα της χώρας είναι συνδεδεμένο με το δολάριο, οπότε δεν μπορεί να διαχειριστεί το πρόβλημα της όπως η Ρωσία, υποτιμώντας το ραγδαία.

Υποθέτουμε βέβαια πως θα το επιχειρήσει, οπότε ίσως υποτιμηθεί όπως το ρούβλι ή το Ρέαλ της Βραζιλίας– αφού για πρώτη φορά μετά από 16 χρόνια άρχισε να κινείται προς τα κάτω.

.

.

Συνεχίζοντας, για να αυξηθούν οι τιμές του πετρελαίου θα πρέπει η Σαουδική Αραβία να μειώσει την παραγωγή της – οπότε να αποδεχθεί πολύ υψηλότερα ελλείμματα στον προϋπολογισμό της το 2016. Από τη μία πλευρά όμως η αδιάλλακτη στάση της Ρωσίας, όσον αφορά τη μη μείωση της παραγωγής της, ενώ από την άλλη η παγκόσμια ύφεση, την οποία επιβεβαιώνουν πλέον οι πάντες, δεν της εγγυώνται την άνοδο των τιμών, ακόμη και αν μειώσει την παραγωγή της.

Επομένως, θα έπρεπε υιοθετήσει με τη σειρά της μία πολιτική λιτότητας, για να μειώσει τις δαπάνες της κατά 20% του ΑΕΠ, όπως απαιτείται σύμφωνα με το ΔΝΤ – γεγονός που σημαίνει ότι, θα βυθιζόταν σε μία υφεσιακή κρίση, όπως αυτή στην Ελλάδα. Εκτός εάν επέλεγε τελικά τη φυγή προς τα εμπρός, εντείνοντας τις πολεμικές συγκρούσεις στην περιοχή – με στόχο αφενός μεν την άνοδο της τιμής του πετρελαίου, αφετέρου τον αποπροσανατολισμό των πολιτών της από τα καθημερινά προβλήματα.

.

Ολοκληρώνοντας, φαίνεται πως αυτόν ακριβώς το δρόμο, το μονοπάτι του πολέμου δηλαδή, επέλεξε η μοναρχία της ερήμου, για να εμποδίσει την κατάρρευση της χώρας, η οποία θα την συμπαρέσυρε στην καταστροφή – γεγονός από το οποίο συμπεραίνεται πως ο εμφύλιος πόλεμος στη Συρία θα συνεχιστεί για πολύ ακόμη, ενώ θα ακολουθήσουν πολλές άλλες περιοχές στη Μέση Ανατολή.

Το σπιράλ του πολέμου θα διευρυνθεί, οι τιμές του πετρελαίου θα ακολουθήσουν κάποια στιγμή ανοδική πορεία (μάλλον θα ξεπεράσουν τα 60 $ εντός του 2016), ενώ κανένας δεν γνωρίζει που θα οδηγηθεί ο πλανήτης – αφού συγκρούονται τόσες πολλές δυνάμεις μεταξύ τους που δεν επιτρέπουν καμία σοβαρή γεωπολιτική πρόβλεψη.